Marka, bir teşebbüsün mallarının veya hizmetlerinin diğer teşebbüslerin mallarından veya hizmetlerinden ayırt edilmesini sağlaması ve marka sahibine sağlanan korumanın konusunun açık ve kesin olarak anlaşılmasını sağlayabilecek şekilde sicilde gösterilebilir olması şartıyla; kişi adları dâhil sözcükler, şekiller, renkler, harfler, sayılar, sesler ve malların veya ambalajlarının biçimi olmak üzere her tür işarettir.
Markanın Tescili ve Korunması
Marka hakkının korunmasına ilişkin yasal düzenleme olan Sinai Mülkiyet Kanunu ile getirilen haklar ancak marka tescili yoluyla elde edilir. Marka tescilinden doğan marka koruması hakkı, münhasıran marka sahibine aittir.
Marka tescili başvurusu nasıl yapılır?
Başvuru için gerekli belgeler:
Başvuru sahibinin kimliğine ilişkin bilgileri içeren başvuru formu,
Marka örneği,
Başvuruya konu mal veya hizmetlerin listesi,
Başvuru ücretinin ödendiğini gösterir makbuz,
Başvuru, ortak marka veya garanti markası için yapılmışsa şartname,
Öncelik hakkı talebi varsa, talep ücretinin ödendiğini gösterir makbuz,
Marka örneğinde Latin alfabesi dışında harf veya harfler kullanılmışsa bunların Latin alfabesindeki karşılığı.
Yukarıda sayılan belgeler, Türk Patent ve Marka Kurumuna sunulur. Herhangi bir eksiklik bulunmadığına karar verilmesi hâlinde başvuru, başvurunun alındığı tarih, saat ve dakika itibarıyla kesinleşir. Eksiklik bulunması hâlinde başvuru sahibine eksikliği gidermesi için iki ay süre verilir.
Bütün aşamaları tamamlanmış bir başvuru tescil edilerek sicile kaydedilir ve Bültende yayımlanır. Markanın sahibine sağladığı haklar, üçüncü kişilere karşı marka tescilinin yayım tarihi itibarıyla hüküm ifade eder.
Tescil tarihinden itibaren beş yıl içinde haklı bir sebep olmadan tescil edildiği mal veya hizmetler bakımından marka sahibi tarafından Türkiye’de ciddi biçimde kullanılmayan ya da kullanımına beş yıl kesintisiz ara verilen markanın iptaline karar verilir. Tescilli markanın koruma süresi başvuru tarihinden itibaren on yıldır. Bu süre, onar yıllık dönemler hâlinde yenilenir.
Marka tescilinin sağladığı koruma ve haklar nelerdir?
Marka sahibinin, izinsiz olarak yapılması hâlinde, aşağıda belirtilen fiillerin önlenmesini veya yasaklanmasını talep etme hakkı vardır:
Tescilli marka ile aynı olan herhangi bir işaretin, tescil kapsamına giren mal veya hizmetlerde kullanılması.
Tescilli marka ile aynı veya benzer olan ve tescilli markanın kapsadığı mal veya hizmetlerle aynı veya benzer mal veya hizmetleri kapsayan ve bu nedenle halk tarafından tescilli marka ile ilişkilendirilme ihtimali de dâhil karıştırılma ihtimali bulunan herhangi bir işaretin kullanılması.
Aynı, benzer veya farklı mal veya hizmetlerde olmasına bakılmaksızın, tescilli marka ile aynı veya benzer olan ve Türkiye’de ulaştığı tanınmışlık düzeyi nedeniyle markanın itibarından haksız bir yarar elde edecek veya itibarına zarar verecek veya ayırt edici karakterini zedeleyecek nitelikteki herhangi bir işaretin haklı bir sebep olmaksızın kullanılması.
İşaretin, mal veya ambalajı üzerine konulması.
İşareti taşıyan malların piyasaya sürülmesi, teslim edilebileceğinin teklif edilmesi, bu amaçlarla stoklanması veya işaret altında hizmetlerin sunulması ya da sunulabileceğinin teklif edilmesi.
İşareti taşıyan malın ithal ya da ihraç edilmesi.
İşaretin, teşebbüsün iş evrakı ve reklamlarında kullanılması.
İşareti kullanan kişinin, işaretin kullanımına ilişkin hakkı veya meşru bağlantısı olmaması şartıyla işaretin aynı veya benzerinin internet ortamında ticari etki yaratacak biçimde alan adı, yönlendirici kod, anahtar sözcük ya da benzeri biçimlerde kullanılması.
İşaretin ticaret unvanı ya da işletme adı olarak kullanılması.
İşaretin hukuka uygun olmayan şekilde karşılaştırmalı reklamlarda kullanılması.
Marka hakkına tecavüz sayılan fiiller nelerdir?
Marka sahibinin izni olmaksızın, markayı kullanmak.
Marka sahibinin izni olmaksızın, markayı veya ayırt edilemeyecek kadar benzerini kullanmak suretiyle markayı taklit etmek.
Markayı veya ayırt edilemeyecek kadar benzerini kullanmak suretiyle markanın taklit edildiğini bildiği veya bilmesi gerektiği hâlde tecavüz yoluyla kullanılan markayı taşıyan ürünleri satmak, dağıtmak, başka bir şekilde ticaret alanına çıkarmak, ithal işlemine tabi tutmak, ihraç etmek, ticari amaçla elde bulundurmak veya bu ürüne dair sözleşme yapmak için öneride bulunmak.
Marka sahibi tarafından lisans yoluyla verilmiş hakları izinsiz genişletmek veya bu hakları üçüncü kişilere devretmek.
İnternet Ortamında Marka Hakkının İhlali
Kanun koyucu, marka hakkının korunması kapsamında, tescilli markanın aynısı veya benzerinin internet ortamında ticari etki yaratacak biçimde kullanılmasını yasaklamış ve bu eylemlere maruz kalan tescilli marka sahibine, bu eylemlerin önlenmesi veya yasaklanması için başvuru hakkı tanımıştır. Markanın internet ortamındaki kullanım biçimlerini ise sınırlı sayıda olmamak kaydıyla üç çeşit olarak saymıştır:
Alan adı,
Yönlendirici kod,
Anahtar sözcük
Alan adı ile marka ihlali
Alan adları, internet üzerinde bulunan bilgisayar veya internet sitelerinin adresini belirlemek için kullanılan internet protokol numarasını tanımlayan adlardır. Özünde teknik bir işleve sahip alan adları zamanla ticari ad ve işaretler arasında yer edinerek marka hakkı kapsamına dahil edilmiştir.
Alan adının başlıca işlevleri; tanıtma, kaynak gösterme, garanti ve reklamdır. Alan adının başka alan adıyla veya marka, unvan, işletme adı gibi ayırt edici ad ve işaretlerle karıştırılmaya yol açacak şekilde kullanılması durumunda alan adı sahibi, Türk hukukunda alan adlarına ilişkin özel bir kanuni düzenleme bulunmaması sebebiyle, haksız rekabete ve haksız fiile ilişkin genel hükümler uyarınca, tecavüzün önlenmesi, sona erdirilmesi ve zararın giderilmesini yani tazminini talep etme hakkına sahiptir.
Yönlendirici kod (metatag) ile marka ihlali
Yönlendirici kodlar web sayfasının nasıl göründüğünü etkilemeyen ancak sayfayı kimin oluşturduğu, sayfanın ne zaman güncellendiği, neyle ilgili olduğu ve hangi kelimelerin sayfa içeriğini gösterdiği hakkında bilgi sağlayan kodlardır. Anahtar sözcük etiketi (keywords tag) ve tanımlayıcı etiketler (description tag) olarak ikiye ayrılırlar.
Web sayfası ile bu sayfada kullanılan metatagler arasında bir bağlantı bulunması zorunlu olmadığı için kötü niyetli web tasarımcıları, kullanıcıların dikkatlerini çekmek, sitelerinin tanınırlığını ve reklam değerini artırmak amacıyla, kendi siteleri ya da konularıyla alakalı olmasa dahi, markaları metatag olarak belirleyebilir ve bu şekilde tescilli bir marka hakkını ihlal edebilirler.
Anahtar sözcük (keywords) ile marka ihlali
Anahtar sözcükler, arama motorları tarafından satışa çıkarılan yönlendirici kodlar olarak tanımlanabilir.
Markanın özellikle verilen reklamlarda anahtar sözcük olarak kullanımı, markanın tanıtma, kaynak gösterme, garanti ve reklam fonksiyonlarına zarar veriyorsa, marka hakkının ihlalini teşkil etmektedir. Markanın anahtar sözcük olarak kullanıldığı durumlarda rakip site doğrudan arama sonuçları arasında görülmeyip sayfanın üst kısmında ve reklam olduğu anlaşılacak şekilde yer almaktadır. Bu sebeple aslında marka hakkı ihlallerinde dolaylı olarak varlığı kabul edilen marka fonksiyonlarının zedelenmesi durumu, bu tür kullanım halinde Yargıtay tarafından özellikle araştırılmaktadır.
Marka Hakkına Tecavüzün Yaptırımları Nelerdir?
Öncelikle yeniden belirtmekte fayda var ki, marka hakkının korunmasına ilişkin tüm haklar gibi, marka hakkına tecavüz durumunda şikâyet hakkı da yine markanın, Türkiye’de tescil edilmiş olması şartına bağlanmıştır.
Başkasına ait marka hakkına iktibas veya iltibas suretiyle tecavüz ederek mal üreten veya hizmet sunan, satışa arz eden veya satan, ithal ya da ihraç eden, ticari amaçla satın alan, bulunduran, nakleden veya depolayan kişi bir yıldan üç yıla kadar hapis ve yirmi bin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılır.
Marka koruması olduğunu belirten işareti mal veya ambalaj üzerinden yetkisi olmadan kaldıran kişi, bir yıldan üç yıla kadar hapis ve beş bin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılır.
Yetkisi olmadığı hâlde başkasına ait marka hakkı üzerinde devretmek, lisans veya rehin vermek suretiyle tasarrufta bulunan kişi iki yıldan dört yıla kadar hapis ve beş bin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılır.
Marka Davaları Nelerdir?
Tescil edilmiş marka sahibi kişiler, marka haklarına tecavüz edildiğini düşünülüyorsa, kendi yerleşim yerlerindeki ya da tecavüz eyleminin bulunduğu yerdeki, Fikri ve Sınai Haklar Hukuk Mahkemesi ile Fikri ve Sınai Haklar Ceza Mahkemesine; bu mahkemelerin bulunmadığı yerlerde ise bu mahkemelerin sıfatıyla yargılama yapması üzere Asliye Hukuk ve Asliye Ceza Mahkemelerine, aşağıdaki taleplerle başvurabilirler:
Fiilin tecavüz olup olmadığının tespiti.
Muhtemel tecavüzün önlenmesi.
Tecavüz fiillerinin durdurulması.
Tecavüzün kaldırılması ile maddi ve manevi zararın ve yoksun kalınan kazancın tazmini.
Tecavüz oluşturan veya cezayı gerektiren ürünler ile bunların üretiminde münhasıran kullanılan cihaz, makine gibi araçlara, tecavüze konu ürünler dışındaki diğer ürünlerin üretimini engellemeyecek şekilde el konulması ve el konulan ürün, cihaz ve makineler üzerinde kendisine mülkiyet hakkının tanınması. Mülkiyet hakkının tanınması durumunda, söz konusu ürün, cihaz ve makinelerin değeri, tazminat miktarından düşülür. Bu değerin kabul edilen tazminat miktarını aşması hâlinde, aşan kısım hak sahibince karşı tarafa ödenir.
Tecavüzün devamını önlemek üzere tedbirlerin alınması, özellikle masraflar tecavüz edene ait olmak üzere el konulan ürünler ile cihaz ve makine gibi araçların şekillerinin değiştirilmesi, üzerlerindeki markaların silinmesi veya sınai mülkiyet haklarına tecavüzün önlenmesi için kaçınılmaz ise imhası.
Haklı bir sebebin veya menfaatinin bulunması hâlinde, masrafları karşı tarafa ait olmak üzere kesinleşmiş kararın günlük gazete veya benzeri vasıtalarla tamamen veya özet olarak ilan edilmesi veya ilgililere tebliğ edilmesi. Bu talebin kabulü durumunda ilanın şeklî ve kapsamı kararda tespit edilir. İlan hakkı, kararın kesinleşmesinden sonra üç ay içinde talep edilmezse düşer.
